Utrecht Moreelsepark

Speciaal monument ter gedachtenis aan ALLE tijdens de Tweede Wereldoorlog gevallen spoormannen en -vrouwen. Het monument werd ontworpen door W.J. Valk en werd onthuld op 17 september 1949, precies 5 jaar na het afroepen van de Spoorwegstaking. De beeldengroep stelt “verzet, moederzorg, eendrachtigheid en inkeer” voor. Het Verzet wordt uitgebeeld door de mansfiguur vooraan op de hoek. Hij staat klaar om “het verkeerde” met wortel en tak uit te roeien en valse loten van de stam te rukken. Links van deze mansfiguur staat een moeder met kind, die uitdrukking geeft aan de stille strijd die de achtergebleven vrouwen hebben gestreden. Aan de achterzijde staat een jongeling die eendrachtigheid symboliseert door het aan elkaar knopen van twee einden touw. Rechts staat een treurende en nadenkende vrouwsfiguur, de inkeer, waarmee uitdrukking gegeven wordt aan het leed dat geleden is en de donkere tijden die niet vergeten mogen worden.

Op de sokkel van het monument staat het volgende gedicht van Hendrik de Vries:

AAN HEN DIE NIMMER BUKTEN

‘T GEHEIM EN HECHT VERBOND
VAN WERKERS DER VERDRUKTEN
VOOR WIE GEEN RECHT BESTOND

DER WEERLOOS WEGGERUKTEN
GEKWELDEN EN GESARDEN
WAAR ZOVEEL WACHTENSMOEDEN
IN ROUW EN VREES VERSTARDEN

WAT SLAGEN OOK MISLUKTEN
WAT MAKKERS WREED VERBLOEDDEN
ZIJ STREDEN EN VOLHARDDEN

Op de sokkel staan sinds 1981 ook alle namen van de gevallenen vermeld, waaronder ook een aantal namen die op de gedenktekens op de stations niet voorkomen. Sommige namen van deze slachtoffers staan hieronder vermeld, waar mogelijk met foto en/of biografie.

Utrecht, Moreelsepark

Utrecht, Moreelsepark

Utrecht, Moreelsepark, tekst op sokkel.

Utrecht, Moreelsepark, gedicht op sokkel.

Utrecht, Moreelsepark, name Aalderen t/m Lam op sokkel. Deze plaquette werd op 4 mei 1981 op de sokkel aangebracht.

Utrecht, Moreelsepark, namen Lammers t/m Zijlstra op sokkel. Deze plaquette werd op 4 mei 1981 op de sokkel aangebracht.

Utrecht, Moreelsepark. Onthulling van het monument door Prins Bernhard op 17 sept. 1949. (foto NS)

Artikel uit Spoor- en Tramwegen, 1949, over het monument aan het Moreelsepark

Kranslegging bij het monument aan het Moreelsepark te Utrecht, 4 mei 2010

Kranslegging bij het monument aan het Moreelsepark te Utrecht, 4 mei 2010.

J. van den Berg J. van den Berg (bron: Spoor- en Tramwegen, 3 november 1945) N.B. Deze naam komt niet op één van de plaquettes voor. Deze persoon is een ander dan J. van den Berg die op de plaquette van Heerlen vermeld staat. Jan van den Berg raakte tijdens de bevrijding gewond aan zijn been door een granaatscherf. Hij overleed op 7 juni 1945 ten gevolge van een beenamputatie.

H.F. Bouwman (bron: Spoor- en Tramwegen 1946, blz. 376) N.B. Deze naam komt niet op één van de plaquettes voor. Hendrik Freerk Bouwman zou op 24 feb. 1945 zijn opgepakt door de S.D. en gedwongen geweest om voor de Duitsers te werken als machinist. Op 25 feb. 1945 zou hij tijdens zijn eerste rit bij Zwolle door een treinbeschieting zijn omgekomen.

Tjitze Jacob Buwalda (bron: Spoor- en Tramwegen 1946, blz. 376) N.B. Deze naam komt niet op één van de plaquettes voor. Buwalda was terwerkgesteld in Duitsland en zou zich volgens de Gedenktekencommissie te pro-Duits hebben gedragen.

P. van Eeden (bron: Spoor- en Tramwegen 1946, blz. 408) N.B. Deze naam komt niet op één van de plaquettes voor. Pieter van Eeden zou gehoor hebben gegeven aan de Duitsers om zich te melden voor de “Arbeitseinsatz” in Duitsland, waarvoor men zich in het Sportpark te Hilversum moest verzamelen. Van Eeden is naar Duitsland afgevoerd en daar op 31 jan. 1945 te Kiers-Engelen aan dissenterie overleden. De Gedenktekencommissie zag in 1948 geen reden om de naam van Van Eeden op een gedenkteken te plaatsen.

A. van ’t Hazeveld (bron: Spoor- en Tramwegen 1947, blz. 194) Aanvankelijk zou den naam geplaatst worden op het gedenkteken voor Amersfoort, maar dat is niet gebeurd. Antoni van ’t Hazeveld was tewerkgesteld bij de Deutsche Reichsbahn. Volgens twee gerepatrieerden zou hij op 25 maart 1945 in een gevangenis in Erfurt zijn overleden.

J. Heeren (bron: Spoor- en Tramwegen 1946, blz. 408) N.B. Deze naam komt niet op één van de plaquettes voor.

W.P.H.C. van Hees (bron: Spoor- en Tramwegen 1946, blz. 408) N.B. Deze naam komt niet op één van de plaquettes voor.

A. ter Horst (bron: Spoor- en Tramwegen 1946, blz. 424) – N.B. Deze naam staat niet op een plaquette. Andere bronnen beweren dat Ter Horst in de zomer van 1944 overleed te Varsseveld nadat hij op een landmijn was gefietst.

J.B. Knappers (bron: Spoor- en Tramwegen 1947, blz. 48) N.B. Deze naam komt niet op één van de plaquettes voor. Johannes Baptis Knappers was onderladingmeester te Lage Zwaluwe.

S.L. Komen (bron: Spoor- en Tramwegen 1947, blz. 210) N.B. Deze naam komt niet op één van de plaquettes voor.

W. Lieman (bron: Spoor- en Tramwegen 1947, blz. 162) N.B. Deze naam komt niet op één van de plaquettes voor. Willem Lieman had als standplaats Hilversum. Volgens de Gedenktekencommissie in 1948 zou Lieman te weinig moeite gedaan hebben om zich te onttrekken aan de Arbeitseinsatz in Duitsland. Lieman keerde ziek terug uit Duitsland (dissenterie) en overleed daaraan op 28 dec. 1945..

G. Matser (bron: Spoor- en tramwegen 1947, blz. 130) N.B. Deze naam komt niet op één van de plaquettes voor.

Th. B. Meijer (bron: Spoor- en Tramwegen 1947, blz. 194) NB Deze naam komt niet voor op één van de plaquettes. Theodorus Bernardus Meijer kwam om het leven door een bombardement op zijn huis bij station Maarsbergen.

W. van Mourik (bron: Spoor- en Tramwegen 1947, blz. 210) N.B. deze naam komt niet op één van de plaquettes voor.

J. Mud (bron: Spoor- en Tramwegen 1947, blz. 32) N.B. Deze naam komt niet op één van de plaquettes voor.

A.C. Schraa (bron: Spoor- en Tramwegen 1947, blz. 48) N.B. Deze naam komt niet op één van de plaquettes voor.

P. Sinkeler (bron: Spoor- en Tramwegen 1947, blz. 48) N.B. Deze naam komt niet op één van de plaquettes voor. Pieter Sinkeler was conducteur te Nieuweschans. Hij kwam om het leven op 29 nov. 1944 tijdens een beschieting door vliegtuigen toen hij zich in de bagagewagen van trein 8571 bevond.

A.P. Stroobach (bron: Spoor- en Tramwegen 1947, blz. 48) N.B. Deze naam komt niet op één van de plaquettes voor.

A. Stuut (bron: Spoor- en Tramwegen 1947, blz. 146) N.B. Deze naam komt niet op een van de plaquettes voor.

H.H. Verbeek (bron: Spoor- en Tramwegen 1947, blz. 194) NB Deze naam staat niet op één van de plaquettes.

R. van ’t Wel (bron: Spoor- en tramwegen 1947, blz. 114) Deze naam komt niet voor op één van de plaquettes.

Th.J. van Wessel (bron: Spoor- en tramwegen 1947, blz. 114) Deze naam komt niet voor op één van de plaquettes voor.

T. Westerveld (bron: Spoor- en Tramwegen 1947, blz. 178) N.B. Deze naam komt niet op één van de plaquettes voor.

Voor foto’s/biografieën van J. van den Berg, H.F. Bouwman, T.J. Buwalda, P. van Eeden, A. van ’t Hazeveld, J. Heeren, W.P.H.C. van Hees, A. ter Horst, J.B. Knappers, S.L. Komen, W. Lieman, G. Matser, Th.B. Meijer, W. van Mourik, J. Mud, A.C. Schraa, P. Sinkeler, A.P. Stroobach, A. Stuut, H.H. Verbeek, R. van ’t Wel, Th.J. van Wessel en T. Westerveld: zie hierboven.

Op de sokkel van het monument staan ook nog de volgende namen:

–A.P.D. Maurits: Albert Paul Desiré Maurits, geboren 25 dec. 1887 was 1e telegrafist te Almelo. Hij overleed op 24 feb. 1945 als gevolg van zelfmoord.